Ovacık Köyünde Tatlı Telaş 'Bağ Bozumu'

Şanlıurfa'nın Hilvan ilçesine bağlı Ovacık Köyünde bağ bozumu telaşı başladı. 200 haneli köyün neredeyse tamamı pekmez, kesme, pestil ve cevizli sucuk üretimi yapıyor.

Üzümün son olgunlaşma dönemine girdiği zaman yapılan işlem olan bağ bozumu için her yörenin kendine özgü gelenek ve görenekleri vardır. Toplanan üzüm salkımları, bağ bıçağı ve bağ makaslarıyla kesildikten sonra sepet ve küfelere doldurulur. Toplanan üzümler amaca göre, kurutularak, pekmez yapımında kullanılır.

 

Bağ’da dalından toplanan üzümlerden çürümüş olanlar ayıklandıktan sonra torbalara konulup havuz adı verilen yerde ayakla baskı uygulanarak suyu çıkarılıncaya basılıyor. Baskı yoluyla ezilerek elde edilen üzüm suyu daha sonra kazanlara doldurularak ateşte 3 ile 5 saat arası kaynatılıyor.

Üzüm suyu kaynadıkça karıştırıyor, kaynayan kazandan sulu ve köpüklü olan kısım alınarak kaplara konulup, yerlere serilen bezlerin üstüne dökülüp kurutulmaya bırakılıyor. Ovacık Mahallesi’nde yaşayan Balay ailesi, her yıl bağ bozumu sezonunda topladıkları üzümü çeşitli işlemlerden geçirerek bulamaç ve pekmez için hazırlıyor.

Bağ bozumu geleneğini yıllardan beri sürdürdüklerini belirten Mehmet Balay sabah erken başladıkları işlemlerin akşam ezanına kadar sürdüğünü belirtti. Balay şöyle konuştu; “Bağ bozumu 200 haneli köyümüzde 1 Eylülde başladı hepimizin kendimize ait bağı vardır. Bağlarımıza giderek üzümlerimizin hasadını gerçekleştiririz.  Hasadın ardından üzümlerimizi köye getiririz burada bulunan havuzlarımıza aktardığımız üzümlerimizi ezmeye başlarız. Çıkan üzüm suyunu şıraya çeviririz.

“Üzümden her türlü faydalanıyoruz”

Bu şıramızı pestilden kesmeye, cevizli sucuktan pekmeze kadar her şekilde değerlendiririz. Şıra dediğimiz üzüm suyunu tamamen kendimiz imal ediyoruz. Aktardığımız havuzlarda Sineklik dediğimiz özel torbalara aktardığımız üzümlerden basarak elde ettiğimiz şıralarımızı arıtıp kazanlarda kaynatmaya başlıyoruz. Kaynayan üzüm suyuna buna özel bir toprağımız var bu topraktan bir miktar şıraya katarız. Bu şıranın istenilen kıvama gelmesini sağlıyor. Ayrıca pekmez ve pestil yapımında oldukça önem arz ediyor. Ailece gerçekleştirdiğimiz bağ bozumunda tüm aile fertleri ile iş bölümü yaparak çalışırız. Yaklaşık 15 20 gün kadar süren bağ bozumunun ardından tatlı telaşımız sona erer.

 

“Maddi boyutundan çok manevi boyutu önemli”

Bu işin maddi boyutundan fazla manevi boyutunun kendileri için önemli olduğuna dikkat çeken Mehmet balay; “ Bizler için önemli olan daha çok manevi boyutu. Elbette ki satışını da gerçekleştirdiğimiz bu ürünlerimizi genelde eş dostun siparişlerini gerçekleştirmek adına yapıyoruz. Fakat ilk etapta kendimiz evlerimizde kış mevsiminde tatlı olarak tüketirken misafirlerimize de ikram ediyoruz.



Bir saat süresince kaynayan şıramızı dinlendiririz bu şıramız yaklaşık 2 saat içerisinde de arıtılır. Arıtıldıktan bu şırayı hortum vasıtasıyla dikkatli bir şekilde çekeriz. Ardından bu sırayı yeniden kazana aktarıp bu defa da yaklaşık 1 buçuk 2 saat kadarda kaynattıktan sonra karışımımız yapacağımız kesme pestil ve sucukların üretimine hazır hale gelir.” dedi.

“Tatlı telaşımız 15 yıldır sürüyor”

15 yıldan beri bağ bozumunu gerçekleştirdiklerini kaydeden Ovacık köyü sakini, Abdurrahman Balay, tatlı bir telaş olarak gördükleri bağ bozumunun günler süren bir iş olduğunu söyledi, Abdurrahman Balay şöyle konuştu; “15 yıldan beri biz köyümüzde şıra ürünleri işiyle uğraşıyoruz. Bağlarımızda topladığımız üzümlerimizi köye getirerek sularını çıkartıyoruz. Suyunu çıkarttığımız üzümleri 1 saate yakın bir süre kaynatıyoruz. Kaynattığımız üzüm suyunu yaklaşık 1 saat dinlendiriyoruz. Dinlendirdikten sonra süzmeye başlıyoruz. Süzdüğümüz şırayı tekrar kaynatıyoruz ve kullanıma hazır bir şekle getiriyoruz. Yapmış olduğumuz bu işlem yaklaşık 20 gün kadar sürüyor.”



“Sabah ezanından akşam ezanına kadar sürüyor”

Her işin kendine göre zorluklarının olduğunu belirten Gülçin Balay, üretim aşamasını anlatarak; “”Basarak üzüm suyu elde ettiklerini, kaynatarak leğenlere koyup, helva, çekçek ve bastık elde Her işte olduğu gibi bu işinde kendisine göre zor tarafları var. Bizler bu iş için 20 gün süreyle sabah ezanında başlıyor akşam ezanına kadar durmadan çalışıyoruz. Bütün işimiz üzüm toplamak, bunu işlemek ve tatlı haline getirmek. Bütün gayretimiz bu şekilde sürüyor” dedi.