Urfa tarımına yeni alternatif!
Şanlıurfa'da tarımsal anlamda değeri yüksek ürünlere bir yenisi daha eklendi. Geliştirilen GAP-16 ile soyanın da Şanlıurfa'da en az pamuk ve mısır kadar yer bulacağı bekleniyor. GAPTAEM Müdürü İbrahim Halil Çetiner, konu ile ilgili gazetemize açıklamalarda bulundu.
Verimli tarım arazilerinin geniş yer kapladığı Şanlıurfa'da, GAP ile birlikte sanayi değeri yüksek olan ürünler de yaygınlaşmaya devam ediyor. Özellikle tarım arazilerinin suyla buluşması sonucu değeri yüksek olan pamuk ve mısır üretimi yaygın bir hale gelirken, bu kez Şanlıurfa için alternatif ürünler arasında soya da bulunuyor.
'Soyanın Şanlıurfa'da yer alacağını ümit ediyoruz'
GAPTAEM tarafından geliştirilen soya olan GAP-16 ile ilgili gazetemize açıklamalarda bulunan Gap Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürü (GAPTAEM) İbrahim Halil Çetiner, "Bölgemizde mono-kültür tarıma doğru gidilerek pamuk, mısır ve buğday yetiştiriciliği üzerine çiftçilerimiz yoğunlaşıyor. Bunun tabi ki bazı olumsuz sonuçları da ortaya çıkıyor. Hastalık ve zararlılar konusunda çiftçilerimiz çok sıkıntı çekti. Çiftçilerimiz bu sorunlarla başa çıkmak için bu yıl pamukta çok fazla ilaçlama yapmak durumunda kaldı. Bu nedenle çiftçilerimiz, alternatif ürünler aramaya başladı. Özellikle bölgemiz iklimine uygun bir soya çeşidi yoktu. Enstitümüz tarafından geliştirilen ve 2016 yılında tescile gönderilen GAPSOY -16 ismindeki soya çeşidimiz, yeni bir alternatif ürün olarak Harran Ovasında ve GAP bölgesinde yerini alacağını ümit ediyoruz." dedi.
Soyanın bölgemizde artık mümkün olduğuna değinen Çetiner, "Soya yetiştiriciliği, bölgemiz şartlarında artık mümkün. Soyada yüksek verim, iyi bir kalite istiyorsak, GAPSOY -16 isimli çeşidimizi tercih edebiliriz." siye belirtti.
'Pamuktaki durum çiftçimizi başka ürünlere yönlendirdi'
Pamukta yaşanan durumun çiftçileri başka ürünlere yönlendirdiğini belirten İbrahim Halil Çetiner, "Pamuğun 3 yıl üst üste ekildikten sonra tekrar ekilememesi veya desteklenemiyor olması, çiftçilerimizi alternatif ürünler konusunda başka ürünlere yönlendirdi. Burada biz enstitü olarak hem Türkiye’nin ihtiyacı olan bir konu, hem de bölgenin toprak yapısına olumlu katkı sağlayacak olan soya tarımını öneriyoruz. Soya tarımında yeni çeşidimiz GAPSOY-16 ile bölgemizde artık soya yetiştirilebiliyor. Her dekara 400 ila 600 kilogram soya verimi alınabiliniyor. Yine yağ oranımız 18.8 ila 42.1 oranı arasında değişiyor. Bunlar soya yetiştiriciliği açısından önemli rakamlardır. Yine alternatif ürün çeşidi olarak tercih edileceğini düşünüyorum." ifadelerini kullandı.
Çetiner, "Soya, özellikle tavukçuluk sektörü ve yağ sanayinin en önemli ham maddelerinden bir tanesidir. Ülkemizde açığı olan, yurt dışından ithal ettiğimiz bir ürün ve bu üründe yine ülkemiz tarımında yerini alacağını düşünüyorum." sözlerine yer verdi.
Hatipoğlu: Hem ana ürüne hem de ikinci ürüne uyumludur
Soyanın hem ana ürüne hem de ikinci ürüne uyumlu bir çeşit olduğunun altını çizen GAPTAEM Yüksek Ziraat Mühendisi Halil Hatipoğlu, "GAPSOY -16 soya çeşidimizi 2016 yılında tescil ettik. Özellikle hem ana ürüne, hem de ikinci ürüne uyumlu bir çeşittir. GAP Tarımsal Araştırma Enstitüsü olarak soya ıslahı projesi neticesinde arkadaşlarımızla beraber bu çeşidimizi Güneydoğu bölgesine uygun hale getirdik. Çiftçilerimiz arzu ettikleri takdirde ana ürün olarak da ekebilirler. Veya buğday hasadından sonra rahatlıkla ekebilirler. Bu soya çeşidini bu yıl biz 15 Haziran'da ikinci ürün sulu tarımda ektik. 15 Ekimden önce de hasada hazır hale gelerek tarlayı terk etmiş oldu." şeklinde konuştu.
'Ana ürün olmada 600 kilogram verim sağlanıyor'
"Protein oranı yüzde 43'lerde, yani diğer tescilli çeşitlere oranla protein oranı da bayağı yüksek." diyen Hatipoğlu, "Belki de bölgenin sıcaklığıyla bağlantılı olduğunu düşünüyoruz. Buna bağlı olarak yüzde 20’nin üzerinde yağ oranı bulunmakta. Dekar başına ana ürüne oranla ortalama 600 kilogram verim alınırken, ikinci üründe de dekara ortalama verim 300 kilogram civarındadır. Kilograma bakıldığı zaman, bazı bölgelerde destekleniliyor. Kilogramına 60 kuruş destekleme verilen bir bitki çeşididir. Örneğin pamuğa kilogramda ortalama 80 kuruş destekleme verilirken, soya için kilograma ortalama 60 kuruş verilmekte." diye konuştu.
'Sadece Siverek ve Viranşehir'de destekleniyor'
Soyanın yayılmasındaki en önemli nedenin iki ilçe dışında desteklenmemesi olduğunu belirten Halil Hatipoğlu, "Soyanın yayılmamasındaki en büyük nedenine baktığımız zaman Siverek ve Viranşehir ilçelerinde desteklenmekte, diğer ilçelerimizde çiftçilerimiz ektiği zaman desteklenmemektedir. Bizim beklentimiz Şanlıurfa’nın bütün ilçelerinde ve hatta Güneydoğu bölgesinde desteklenmesi ve bir kısıtlama getirilmemesidir. Harran Ovasında da 3 yıl üst üste pamuk eken çiftçiler, bu defa da 4. yılda destekleme de alamıyorlar. Bu nedenle buğday artı soya ekimi, ya da mercimek artı soya ekimi, arpa artı soya ekimi yani ikinci ürün olarak bizler soyayı öneriyoruz. Bu şekilde yapılacak olan bir tarımda çiftçilerimizin daha rahat bir şekilde ürün alımlarını gerçekleştireceklerine inanıyoruz." sözlerinin altını çizdi.
Soyanın pazar kısmı ile ilgili de bilgi veren Hatipoğlu, "Pazar payına baktığımız zaman özellikle Adana bölgesinde hiçbir sıkıntı yok. Burada soya ile uğraşan firmalar da çiftçilerimiz ektiği zaman biz bunların alım garantisini de yaparız. Türkiye yağlı tohumlarda yurt dışından ihracat yapmakta, dünya kadar paramızı yurt dışına vermekteyiz. Ülkemizde üretip paramız da ülkemizde kalırsa daha ekonomik, daha güzel olur. Sertifikalı tohum, devamlı verimde artış demektir. Çiftçimiz bizlerden sertifikalı olarak almış oldukları tohumları birkaç yıl kendisi de ekebilir. Fakat gittikçe tohum az da olsa yabancı döllenme olması nedeniyle bozulmalar meydana gelir. Fakat ilk yıllarda sertifikalı tohumlarla birkaç yıl çiftçilerimiz devam ettirebilir. Ya da her yıl sertifikalı tohumlar alarak daha yüksek verimli ürün elde etme imkanına sahip olabilir. Sertifikalı tohumun verim oranı daha yüksek olur." şeklinde ifade etti.
Murat Doğan / Urfa Değişim