Türkiye, ABD ve İran’dan sonra yılda 85 bin tonla üçüncü sırada yer alıyor. Türkiye’yi 70 bin tonla Suriye takip ediyor.
Şanlıurfa ise, Türkiye'de fıstık üretiminde birinci sırada yer alıyor. Türkiye'nin toplam fıstık üretiminin yaklaşık yüzde 40’ını karşılayan Şanlıurfa’yı; Gaziantep, Diyarbakır, Mardin, Adıyaman ve Batman takip ediyor.
Türkiye'nin fıstık üretiminde en büyük paya sahip olan Şanlıurfa’da, 2024 yılında 200 bin ton fıstık üretimi oldu. Ancak, kente fıstıktan elde edilen kazanç, fıstığın satışına ve iklim şartlarına göre değişkenlik gösteriyor.
Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim üyesi Ali Rıza Öztürkmen, İtalya'nın Sicilya Adası'nda yer alan Bronte kasabasında, uygulanan Bronte Model’ini Urfa Değişim mikrofonlarına anlattı.
Bronte kasabasında, Avrupa'nın en kaliteli fıstıkları üretildiğini bildiren Ziraat Fakültesi Öğretim üyesi Ali Rıza Öztürkmen, bu kasabada yaklaşık olarak 2 bin hektarlık bir alanda 3 bin ton civarında fıstık üretildiğini aktardı.
BRONTE MODELİ NEDİR?
Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim üyesi Ali Rıza Öztürkmen, Bronte Modeli hakkında bilgi verirken, Türkiye’de üretilen fıstıktan alınan verimin iklim şartlarına bağlı olduğunu söyledi.
Bronte kasabasında, yaklaşık olarak 2 bin hektarlık bir alanda 3 bin ton civarında fıstık üretildiğini belirten Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim üyesi Ali Rıza Öztürkmen, “Bronte Modeli, İtalya'nın Sicilya Adası'nda yer alan Bronte kasabasında, Avrupa'nın en kaliteli fıstıkları üretiliyor. Yaklaşık olarak 2000 hektarlık bir alanda 3000 ton civarında fıstık üretiyorlar. Fıstıktan farklı ürünler yaratıyorlar. İtalya'ya Sicilya'ya gidenler, Bronte Adası'na gezmeden geri dönmüyorlar. Bugün dünyada fıstık üretiminin en fazlasını 336.000 tonla Amerika yapıyor. İran 205.000 ton, Türkiye 85.000 ton, Suriye ise 70.000 ton fıstık üretiyor. Bu şekilde bir sıralama var. Türkiye, dünya fıstık üretiminin %12'sini sağlıyor. Bu kadar büyük bir payımız var ve bu payın kazancı her zaman pamuk ipliğine bağlı. O yıl fıstık alınırsa iyi para ediyor, ya da iklim şartları uygun olursa ona göre verim alınıyor. Bundan dolayı fıstığın katma değer oranını yükseltmek gerekiyor. Yani fıstığın sanayileşmesini sağlamamız gerekiyor” dedi.
ŞANLIURFA, TÜRKİYE FISTIĞININ YÜZDE 40’INI KARŞILIYOR
Türkiye'nin fıstığının yüzde 40'ını Şanlıurfa’nın karşıladığı belirten Ziraat Fakültesi Öğretim üyesi Ali Rıza Öztürkmen, bu yüksek verimin katma değerinin yükseltilmesi gerektiğini paylaşarak sözlerini şöyle sürdürdü:
“2024 yılında Şanlıurfa fıstıkta 200.000 ton civarında verim alındı. Türkiye'nin fıstığının %40'ını Şanlıurfa karşılıyor. 45.000 fıstık ağacı var. Bu ağaçların %40'ı daha yeni yeni gelişiyor. Bu 200.000 ton her yıl gittikçe artacaktır. Artık biz, bu üretim fazlamızı paraya ve katma değere çevirmeliyiz. Biz ne yapıyoruz? Üretim fazlalığı ile beraber kazandığımız para fıstığı satmakla ilgilidir. Fıstığı 250 TL'ye ya da baklavalık fıstığı 600-700 TL'ye satıyoruz. Bunu alan baklavacılar ise sadece içindeki birkaç gramı kullanıp,1.200-1.500 TL'ye baklavanın kilosunu satıyorlar. Dolayısıyla bizim de bu şekilde bir şeyler üretmemiz lazım. Ben istiyorum ki, tarımda kazandığımızın katma değeri olsun. Bu anlamda da bizlere çok iş düşüyor. Tarımda katma değeri kazandıracak, kooperatifleşmeyi, birlikteliği artıracak, sanayiyi güçlendirecek çalışmalar yapmamız gerekiyor.”
BRONTE MODELİ ŞANLIURFA’YA UYARLANABİLİR Mİ?
Bronte Modelinin Türkiye’ye özelinde ise Şanlıurfa’ya uyarlanabileceğini söyleyen Ziraat Fakültesi Öğretim üyesi Ali Rıza Öztürkmen, fıstığının sanayileşmesi ve farklı şekillerde kullanılması kullanılması gerektiğini ifade etti.
Öğretim üyesi Ali Rıza Öztürkmen, B küçük üreticiler bir araya gelip, kendi aralarında bir oluşum yaptıkları zaman fıstıkta kar oranlarının artacağını belirterek, “Bahsettiğim filmde fıstık festivallerinden bahsedilir. Fıstıkla ilgili sadece çerez değil, birçok sosta, tatlıda ve farklı imalatlarda kullanılıyorlar. Küçük üreticiler bir araya gelerek kooperatifler oluşturulmuş. Urfa'da neden bu olmasın? Bazen Antep fıstığı ya da Şam fıstığı diyorlar. İnsanlar neden Urfa fıstığı demiyorlar diye kızıyorlar. Önce biz, Urfa fıstığına sahip çıkalım ki, o Urfa fıstığı olsun. Mesela Urfa'nın fıstık ezmesi, Urfa'nın acılı fıstık sosu, bir şekilde fıstığın üretiminden sonra elde edilen farklı bir tatlısı olsun.
NE YAPILABİLİR?
Fıstık içi dolması da yapılabilir. Gastronomi yolunda çok iyi bir şehiriz. Ancak hiçbir şekilde bugün Urfa'da fıstığın satışını ya da işlemesini, veya bir sanayi sektöründe kullanılmasını göremediğimiz gibi, komşulara götürüp oralarda bağlı bir şekilde üretim yapıyoruz. Bu çok acı verici bir şey. Yine, fıstıktan kooperatifleşerek, üreticiler bir araya gelip, kendi üretim desenlerine bağlı olarak sanayileşebilirler. Ben bazı kaynaklarda görüyorum, fıstığın sadece içi değil, kabuğunu, sert kabuğunu, sunta sanayisinde ve ilaç sanayisinde kullanıyorlar. Sen zaten fıstığın içini birçok şekilde kullanıyorsun. Bizim küçük üreticiler bir araya gelip, kendi aralarında bir oluşum yaparlarsa hem daha çok kazanacaklar hem de Urfa fıstığının adı olacak” dedi.
ŞANLIURFA’NIN HER YIL ARTAN BİR POTANSİYELİ VAR
Şanlıurfa’nın fıstık üretiminde her yıl artan bir potansiyele sahip olduğunu aktaran Öğretim üyesi Öztürkmen, “Şanlıurfa, gelecekteki fıstık verimi ve kapasitesi açısından gittikçe artan bir potansiyele sahip. Dolayısıyla, bugün fıstıkta yapacağımız yatırımlar, gelecekte çok daha rahat bir şekilde sonuç verecektir. Benim tavsiyem, bölgesel kooperatifler kurulması ve üretici kooperatiflerinin bir araya gelerek kendi fıstıklarını kendi işleyip pazara sunmalarının sağlanmasıdır. Örneğin, bir çiftçinin elinde 5 ton fıstık olması ile başka bir köyde 10.000 ton fıstık olması çok farklıdır. Bu fıstıkları alıp farklı şekillerde işleyip pazara sunmak gerekmektedir” diye konuştu.
BU TAVSİYELERE DİKKAT!
Öğretim üyesi Öztürkmen, konuşmasının sonunda çiftçilere tavsiyelerde bulunarak sözlerini şu şekilde tamamladı:
“Benim çiftçilere tavsiyem, sanayi dallarına da yönelmeleridir. Ayrıca, son zamanlarda fıstık, verimi düşük olan yerlerde bile çok iyi gelişen bir bitki haline geldi. Çiftçilerimiz artık fıstığı daha verimli ve kazançlı bir ürün olarak görüyorlar. Çiftçiler araştırma yapmalı, hatta Ziraat Fakültemize gelerek bizlerden yardım alabilirler. Bizim kurumlarımız fıstık alanında oldukça iyidir. Fıstığın sulanması, gübre ihtiyacı ve budaması gibi uygulamalar ile %20 verim artışı sağlanabilir. Ayrıca, iyi bir gübreleme yapılırsa yine %20 daha fazla ürün elde edilebilir.”
Yorumlar
Kalan Karakter: