Öncelikle yazıma başlamadan önce nevruzun tam manası nedir sizler paylaşmak istiyorum.
Baharın habercisi Nevruz, İran, Asya kıtasının büyük bölümü ve Türkiye Halklarının Bayramı, bahar bayramı, bereketin simgesi, canlanmanın, dirilişin işareti, doğanın yeni bir enerjiyle canlanışı, çayır ve çimenlerin yeşermeye başladığı, çiçeklerin rengârenk açtığı, yüreklerimizin yeni umutlarla dolup taştığı, gönüllerimizdeki türlü çeşitli duyguların birbirine karıştığı, yeni bir mevsime, yeni bir bahara yolculuğun başlangıcıdır.
Bir başka deyişle Nevruz'a baktığımız bu günlerde coğrafya bilgileri yönünden bakarsak şu bilgilere ulalabiliriz. 21 Mart İlkbahar Ekinoksu ile birlikte Kuzey Yarımküre'de ilkbahar mevsimi, Güney Yarımküre'de ise sonbahar mevsimi başlamaktadır. 21 Mart İlkbahar Ekinoksu tarihinden itibaren Güney Yarım Küre'de geceler gündüzlerden uzun olmaya başlar. Kuzey Yarım Küre'de ise gündüzler gecelerden uzun olmaya başlar. Böylece gün ışığı, her iki yarımküre arasında eşit olarak paylaşılmaktadır.
Evet 21 Mart itibariyle ülkemizin de içinde olduğu kuzey yarım kürede dün itibariyle gece ve gündüz eşitlendi. Ancak 21 Mart'tan sonra geceler kısalmaya ve gündüzler 21 Eylül tarihine kadar uzayacak ve taki 21 Eylül'de gece gündüz eşitliği yaşanmış olacak.
Evet bilimsel verilere göre nevruz bu şekilde, ancak nevruz yukarıdaki tanımda dediğim gibi tam anlamıyla berketin, canlanmanın, dirilişin ve çiçeklerin açtığı rengarenk bir günün başlangıcıdır. Güzel günlerin başlangıcı ve sevinci olarak kabul edilir.
Her toplum nevruza kendi bakış açısı ile farklı anlamlar yükler. Örneğin İranlılara göre; Diğer Ortadoğu topluluklarında olduğu gibi İranlılarda da oldukça erken dönemlerden itibaren yeni yıl kutlamaları görülmektedir. İran’da Zerdüşt öncesi dönemlerden itibaren hasat kutlamalarını ifade eden Mihrican’la (Mehregan, Mihragan) bahar kutlamalarını ifade eden Nevruz’un var olduğu bilinmektedir. İranlılarca kendi dillerinde Nevruz (No Roz) yani “Yeni Gün” diye adlandırılan ve aynı zamanda yılbaşı festivali olarak da kutlanan bahar bayramının kutlanılışına dair deliller Akemenidler dönemine ait kabartmalarda mevcuttur.
Bir başka efsaneye göre; İran’da Nevruz, ayrıldıkları mekanları ziyaret amacıyla yılın son gününde (20 Martta) yeryüzüne indiğine inanılan Fravaşilerin (ölümle bedenlerinden ayrılmış ruhların), bu bir günlük süre sonunda yeryüzünden çekilmeleri anısına da kutlanmaktadır. Eski İran’da yılın son gününde Fravaşiler anısına düzenlenen bu festivale Hamaspathmaedaye adı verilirdi. Halk 20 Mart öncesi bu ruhlar için evleri temizler, ruhlara özel yiyecekler ve içecekler hazırlardı. Daha sonra herkes evine çekilir ve 20 Mart gününü elinden geldiğince evinde geçirmeye çalışırdı. Zira, ruhlar aleminden yeryüzüne dönen bu ruhların serbestçe dışarıda dolaştıklarına inanılan bu gün, dışarıda dolaşmak açısından pek tekin sayılmazdı.
Tarihi ve efsanelerle anlatılan nevruzun çok yönlü bakış açıları mevcut ama genel görüş baharın ve dirilişin simgesi olarak görülüyor. Bugün nevruz ülkemizin her yerinde kutlanıyor. Aynı zamanda İran, Irak, Suriye ve birçok ülke de nevruz kendi bakış açılarına göre kutlanıyor.