Şanlıurfa, güzler güzeli memleketimizin, dürt bir köşesi ayrı bir güzel olan Urfa, eşsiz bir güzelliğe sahip olan antik kentin tarihi evleri. Taş döşemeli sokakları, bitişik sıralarla dizilmiş, kesme taşlarla örülmüş tarihi evler inşa edilmiş bu şehrin her köşesinde. Bu evlerin, sokaklarında yürürken, huzur veren bu manzaraya bakmaya doyum olmaz.
Birçok uygarlığa ev sahipliği yapan bu evlerin, tarihi tahmin etiğimizden daha eski bu yapıların yapılış tarihi henüz bilinmemektedir. Bu tarihi evlere baktığımızda birçok medeniyetin izleri bulmanız mümkün. Selçuklu, Osmanlı ve ermeni mimarisiyle ve geleneksel mimarilere sahiptir. Urfa evlere yöre halkı tarafından “hayatlı evler” de denilmektedir. Yüksek duvarlardan örülmüş bu evlerde sokak tarafına pencere kullanılmamıştır, bunun nedeni ise o çağda yaşayanların örf ve geleneklerine göre mahremiyete çok önem vermelerinden kaynaklanıyor.
Selamlık bölümünde misafirler ağırlanır, harem ise çoluk çocuk, gelin damat ev halkının yaşadığı bölümü oluşturur. Dışarıdan küçük evler gibi durmalarına aldanılmasın. Hemen hepsi sekiz on ailenin bir arada yaşayabileceği büyüklüktedir. Avlunun ilk girişinde ki oda misafir odası olarak kullanılmıştır. Bunun nedeni Halil İbrahim sofrası olarak bilinen Urfa, o çağlarda misafirliğe büyük bir önem verilmiş. ve günümüze kadar uzanan bu kültür hala yaşatılmaya çalışılıyor.
Türkiye'nin hiçbir yerinde görülmeyecek yapılara sahip olan geniş avlulu, eyvanlı, iki katlı ve konak şeklinde olan bu evlerin birçoğunda avlunun ortasın da küçük bir süsü havuzu mevcuttur. Avluda mermerden bir havuz, kuyu, 'curun' denilen su yalağı ve içerisinde incir, dut, nar, portakal, kebbat, annep, zakkum, asma gibi ağaçlardan bir veya birkaçının yer aldığı çiçeklik bulunur.
Bu şehirde yaşamama rağmen, seyretmeye hiçbir zaman doyamadığım ne güzel manzara tarihi evler, diyebilirim. Her dinden, her dilden yaşayan farklı farklı kültürün yansımaların izi sanki nakşedilmiş bu evlerin sokaklarına. Şöyle bir bakıp gözlerimde o çağlara ait yaşantıları gözlerimde canlandırmaktan kendimi alı koyamam kim bilir kaç aşka, kaç ayrılığa, hangi tutsak olmuştur. Kaç savaşa, kaç barışa, şahitlik etmiştir diye, hem düşünür hem de zihnimde kurgularım.
Son zamanlarda bu güzel evler, restore edilip otel, konuk evi yapılmakta. Urfa da 922 tescilli ev var. Tabiî ki Urfa tescilli ev bakımında birçok ile göre sayıca, fazla ve buradan güzel bir haber de vermek istiyorum evlerimiz, UNESCO yolunda Şanlıurfa, tarihin ilk çağlarından beri yerleşik bir yerleşkesi olması neotik bakımında birçok tarihi eser içerisinde bulunduran bu şehrin evleri bence UNESCO'ya girmeyi hak ediyor diye düşünüyorum.
Sevgiyle kalın.