6 Şubat'ta gerçekleşen Kahramanmaraş merkezli 10 ili vuran büyük depremde ülkemizde büyük yıkımlar yarattı ve tüm ülkeyi yasa boğdu.
Dünyada tarih boyunca birçok deprem meydana gelmiştir. Çoğu depremler gece saatlerinde ve kış aylarında meydana gelmekte. Buda “Büyük depremler gece olur" teorisini oluşturuyor.
Bu durumun ülkemizde örneklerinden biri 17 Ağustos tarihinde gölcükte meydana gelen deprem ve son olarak 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş depremi.
Depremler hakkında tarihte birçok bilgi ve teoriler var. Bazı eski uygarlıklar Dünya’yı taşıyan tanrılar, öküzler veya ağaç dalları gibi pek çok farklı şeyi depremler için sebep olarak düşünmüşlerdir. Eski Yunan medeniyetinde ise Depremlerin sıcak ve kuru havalarda meydana geldiğine dair teoriler vardı. Ancak günümüzde bilim bunun gibi birçok düşünce ve teorilere cevap verebiliyor.
Dünya genelinde gerçekleşmiş en büyük ilk 10 depremlerden 2 tanesi gece yarısından sonra meydana geldi. Türkiye’de ise son 10 depremden 3 tanesi gece saatlerinde meydana gelmiştir.
Bu bilgiler açısından büyük depremlerin çoğunlukla gece saatlerinde gerçekleşmediğinin bir kanıtı olarak ele alınabilir.
Bazı bilim insanlarına göre depremlerin gece olduğunu belirten net bir kanıt olmadığını ifade ediyorlar. Öte yandan Türkiye'de ve dünyada meydana gelen son 100 yıllık deprem haritası ele alındığında depremlerin gece saatlerinde meydana geldiği teorisi çürütülüyor.
Bhabha Atom Araştırma Merkezi’ndeki bazı sismologlara göre tarafından gerçekleştirilen araştırmaya göre 1978-2008 yılları arası deprem verilerini inceleyen grup, Ay’ın Dünya’ya en yakın konumunda deprem sayılarında artış olduğunu ve bunun sonucunda Ay’ın sebep olduğu yer çekimini artırıyor. Ayrıca Ay’ın yeni ay ve dolunay evrelerinde görülen gelgitler de depremler üzerinde etkili olabiliyor şeklinde ifade ediyorlar. Yani Ay’ın Dünya etrafındaki dönüşü ve hareketleri, Dünya üzerinde gelgitlere sebep olup. Okyanuslar üzerindeki bu hareketlenme, suyun baskı noktalarında değişiklikler meydana getiyor ve bunun sonucunda kıyı şeridindeki fay hatları sıkışıp ve depremler meydana getirebiliyor.
Diğer başka bir görüşe Güneş'in çekim gücü etkisiyle Dünya'nın gece bölümü büyük bir baskı altındayken, Gündüz bölümündeki baskı azalıp gevşek kalıyor. Bu sebep ile depremlerin genellikle gece saatlerinde meydana geldiği ve aşırı basınçtan dolayı fayların kırıldığı tahmin ediliyor.
Dünya genelinde En büyük 10 depremlere bakıldığında;
- 22 Mayıs 1960 - Şili, Valdivia - 9.5 - Saat: 19:11
- 28 Mart 1964 - Alaska, Prince William - 9.2 Saat: 17:36
- 26 Aralık 2004 - Endonezya, Sumatra - 9.1 - Saat : 00:58
- 11 Mart 2011- Japonya, Sendai - 9.0 - Saat: 14:36
- 4 Kasım 1952 - Rusya, Kamçatka - 9.0 - Saat: 04:58
- 27 Şubat 2010 - Şili, Bio-Bio - 8.8 - Saat: 03:34
- 31 Ocak 1906 - Ekvado Açıklari - 8.8 - Saat: 10:36
- 2 Nisan 1965 - Alaska, Rat Adaları - 8.7 - Saat: 19:01
- 28 Mart 2005 - Endonezya, Sumatra - 8.6 - Saat:23:09
- 15 Ağustos 1950 - Tibet, Assam - 8.6 - Saat:19:39
Türkiye’de ise en büyük 10 depremler ise şöyle;
- 27 Aralık 1939 - Erzincan - 7.9 - Saat: 01:57
- 6 Şubat 2023 - Kahramanmaraş - 7.7 - Saat: 13:24
- 6 Şubat 2023 - Kahramanmaraş - 7.6 - Saat: 04:17
- 6 Şubat 2023 - Kahramanmaraş - 7.6 - Saat: 13:24
- 24 Kasım 1976 - Van, Muradiye/Çaldıran - 7.5 - Saat: 12:22
- 17 Ağustos 1999 - Kocaeli, Gölcük - 7.4 - Saat: 03:02
- 23 Ekim 2011 - Van - 7.2 - Saat: 13:41
- 12 Kasım 1999 - Düzce- 7.2 - Saat: 18:57
- 24 Ocak 2020 - Elazığ - 6.8 - Saat: 20:55
- 30 Ekim 2020 - İzmir, Seferihisar - 6.6 - Saat: 14:51
Özetlemek gerekirse deprem teorilerine göre bilim ve bilim insanları birçok teoriye cevap veriyor. Bununlar ilgili birçok ülkede jeoloji ve faylarla ilgili birçok araştırma yapılıp inceleniyor.
Ancak gerçek olan bir şey var deprem gerçeğini kabullenip ona göre önlem almak gerektiğidir. Çünkü Depremin engellenmesi mümkün olmadığı gibi. Depremin ne zaman nasıl hangi saate olacağı kesin bilinemiyor. Sadece tahmin yürütebiliyor oda kesin bir sonuç vermiyor. Sadece önlem alınması için zaman tanıyor.
Son olarak Yaşanan depremde milletimizin başı sağ olsun, depremde vefat eden vatandaşlarımıza Allah’tan rahmet kalanlara sabırlar versin diliyorum.
