Yer kabuğunun hareket etmesi sonucu oluşan sarsıntılara deprem adı verilir.
Bulunduğumuz coğrafi konum ve nüfus gereği depremler her zaman var olan doğal afetlerdir ki bu dünyanın oluşumundan veri vardır bize düşen her zaman tetikte olmamızı gerektirecek deprem riskini azaltacak önlemler almak ve geliştirmektir. Ülkemizde yaşadığımız İstanbul, Van, Elaziğ ve İzmir depremleri bunun örneğidir. Bu deprem kuşağında yer alan diğer bölgeler için de durum aynıdır. Özellikle gelişmiş ülkelerdeki sağlam yapılar bunun örneğidir.
Bu doğrultuda alınacak tedbir ve önlemlerin başında dayanıklılığı yüksek binalar inşa etmek gelir. Hepimizin bildiği sloğan deprem değil bina öldürür. cümlesi yıkılan binaların temsilidir. Bu yazımda Dünyada depreme dayanıklı yapıları kaleme almak istedim.
Mori Kulesi / Japonya / Tokyo
Japonya deprem en şiddetli yaşandıği ülkedir öyleki orada normal yapılar bile sağlam inşa edilir. Mori Kulesi kulesi en sağlam yapılarından, öyleki buraya deprem anında dışarı kaçılacak değil, içerisine girilecek bir yapı deniliyor.
Bu yapıda Sismik direnç için damper mühendisliği kullanılmış ve 192 adet içi sıvı dolu amortisör kullanılmakta. Deprem anında yaşanan sarsıntı sonucunda bu içi sıvı dolu amortisörler sallanmaya karşı koymayarak ters bir biçimde çalkalanıyor. Bu yönüyle Mori Kulesi, deprem anında sağlam bir yapıya sahip.
New Wilshire Grand Center / ABD/Los Angeles
Güney Kaliforniya bölgesi deprem olarak riskli bir bölgedir. Bu bölgedeki binaların çogu yeni düzenlemeler gördü New Wilshire Grand Center, da bunlardan biri. Daha önceleri üst katlarında depremin bir kırbaç etkisi yaratabileceği konuşulan bu yapı artık oldukça sağlamlaştırıldı
Binanın üç bölümünde 30 adet payanda kullanılmakta. Bu ise tesisin dikey ve yanal kuvvetlere direnmesi sağlamakta. Yapının daha kuvvetli olarak desteklenmesi için her birime ek tutucu kuşak dahil edilmiştir. Bu özel kuşak hem gerilebilir hem de sıkışabilir bir özelliğe sahip. Bu açıdan New Wilshire Grand Center, ABD'nin en güvenli yapılarından birisi olarak kayıtlara geçmiş durumda.
Komatsu Seiren/ Japonya/Nomi
Tekrar japonya dönüyoruz bu yapı bir Japon tekstil firması tesisi güçlendirmek ve depreme dayanıklı hale getirmek için karbon fiberden geliştirilen yüksek gerilimli bir hat kullanılmış. Yapının mimarlarından olan Kengo Kuma ve Associate, bu yüksek gerilimli çubuklardan 1.000 tanesini tesisin çatısına bağlayarak. Olası oluşacak bir depremde, tesise uygulanan yatay kuvvet en aza indirilerek ve binanın en az hasarı alması hedeflenmiştir.
Sabiha Gökçen Havaalanı / Türkiye/ İstanbul
Listede ülkemizde var Sabiha Gökçen Havaalanı, beklenen büyük depreme uygun bir şekilde inşa edilmiştir.
Yaklaşık İki milyon metrekarelik alan 300'den fazla sismik izolatör üzerine oturmakta. Bu sismik izolatörler sayesinde olası bir depremde bina tek bir bütün halinde hareket ediyor ve hasar seviyesini en aza indirmesi hedeflenmiştir.
İstanbul'un ne kadar riskli bir deprem bölgesi olduğu dikkate alırsak bu yapının, sismik etkilere karşı dayanıklı olması onu önemli kılıyor.
Burc Halife / Dubai / BAE
Dünyanın en yüksek yapıslarından biridir bu yapı. Birleşik Arap Emirlikleri'nin Dubai emirliğine ait bu yapı, dış duvarlarını ve çevre kolonlarını iç duvarlara bağlayan mekanik bir yapıdadır. 828 metrelik yapı Burc Halife 160 kattan oluşmakta. 150. kattan sonrasında çelik kullanılmıştır. Bu özelliği itibariyle betonarme kütle üzerine çelik konstrüksiyonla inşa edilen ilk bina olarak tarihteki yerini almıştır. yapının ciddi bir depremden bile etkilenmemesi beklenmekte.
Transamerica Piramidi/ ABD/ San Francisco
William Pereira tarafından tasarlanan ve Hathaway Dinwiddie Construction Company tarafından inşa edilen Transamerica piramidi bölgenin en yüksek yapıtıdır Sismik yüklerle hareket etmek üzere tasarlanmış yapı 15.54 metre derinliğindeki çelik ve beton temel sayesinde deprem anında içindekiler ile güvenli bir yapı.
bir kafes sistemiyle desteklenen bu yapı, karmaşık kombinasyonlarla dizayn edildiği için burulma hareketlerine karşı dirençlidir olup ve büyük yatay taban kesme kuvvetlerinin hareketine izin vermemektedir.
Taipei 101 / Tayvan
Taipei 101, her anlamda büyüleyici bir yapı. Mimarisi dışında teknik ayrıntılarıyla da farkı var. “Daha ileriyi görmek için tırmanıyoruz” sloganıyla inşa edilen yapı temelinde kulenin salınımını azaltmak için güçlü rüzgar ve büyük depremlerle mücadele edecek bir dev bir metal top kullanılmakta. Bu metal top, hidrolik amortisör kolları ve tampon sistemleriyle de desteklenmekte.
Büyük bir deprem anında kütlesi ters yönde sallanarak ve metal top vasıtasıyla, bu dev kütle dengelenerek tüm binanın dengede durması sağlanmakta. Burc Halife yapılana kadar dünyanın en büyük kulesi unvanını taşıyan Taipei 101 yinede her açıdan dikkat çekici.
Bunlar sadece önemli olan yapılar ancak depreme dayanıklı o kadar çok yapı vardır ki ancak araştırma yaparak öğrenilebilir. Örnek olarak Japonyanın deprem tarihi araştırılabilir. Dediğim gibi deprem her zaman var olan ve hep karşılacağımız bir durum olmaya devam edecektir. Bize düşen önlem alıp deprem riskini aza indirim oluşacak can ve mal kaybına mani olmaktır.