Herkesin mutlaka sofrasında servis ettiği ve Türk mutfağının vazgeçilmez unsurlarından biri köfte lezzetler arasında yerini alıyor. Her ülkenin kendi mutfağına ait köfte türleri vardır. Ancak bunlardan biri farklı, oda İsveç köftesi. Haşlanmış patates, dağ kızılcığı reçeli ve krema sos ile küçük toplar halinde sunulan İsveç köftesi. Ama İsveç köftesi deyip geçmeyelim aslında bunun bir hikayesi var.
Dünyanın mobilya mağazacılığı ile tanınan IKEA firması sadece ürünlerini değil, İsveç mutfağındaki yemeklerini de, mağazaları aracılığıyla tüm dünyaya sunmakta. İşte mağazalar sunulan bu yemeklerden biri İsveç köftesi. Sırf bu köftelerden yemek için mağazalarına giden insanlar bile olduğu söylenmekte. IKEA’nın firmasının kısaca biyografisine bakarsak, yaklaşık 70 yıldır mobilya üretimi yapan bir marka. Sahibi ise Ingvar Kamprad, yaklaşık 48 milyar dolar servete sahip.
Babasından almış olduğu küçük bir miktar para ile bugünkü Ikea’yı kurmuş ve büyütmüş. 1956'lı yıllarda modüler mobilya alanında bir çığır açan Ingvar Kamprad mobilya maliyetlerinin düşmesinde ve fonksiyonel ürünlerin üretilmesine bir rol oynamıştır.
Kuruluş merkezi İsveç olan İKEA, daha sonradan İsveç’in ağır vergileri ve baskıcı tutumlarından dolayı genel merkezi Danimarka Kopenhag’a daha sonra ise Hollanda’ya taşımıştır.
Ancak Ingvar Kamprad hala İsveç’te oğlu ve bir sonradan evlatlık edindiği kız çocuğu ile yaşamaya devam etmektedir.
Evet konumuza dönecek olursak IKEA'nın sunduğu İsveç köftesi aslında Osmanlı döneminden kalma yani Türk mutfağına ait bir köfte. Hikayesine bakacak olursak İsveç Kralı Charles'a dayanıyor.
İsveç Kralı Charles, 1709'da Rusya ile savaşında bozguna uğramış çıkış yolu olarak Osmanlı topraklarına yönelerek Osmanlı'ya sığınmıştır.
Osmanlı topraklarında 5 yıl kadar yaşayan İsveç Kralı bu zaman içerisinde rahat durmayıp Osmanlı'yı Rusya'ya karşı kışkırttığı, Baltacı Mehmet Paşa'nın ise Deli Petro'yu Prut Savaşı'nda yenmesine de rolü olduğu söylenmekte. Charles Yaşadığı süre zarfında
Hem Osmanlı kültürünü, hem de Osmanlı mutfağını tanıma şansı bulmuş ve daha önce tatmadığı yemeklerin, et çeşitlerinin gibi birçok mutfak çeşitlerini tanıma fırsatını bulmuş.
Charles Ülkedeki çıkardığı kışkırtmalarına devam etmesi üzerine dönemin padişahı Sultan Ahmed tarafından ülkesine geri gönderilmesi karar verilmiş.
İsveç Kralı ülkesine dönerken iki rivayet vardır; bunlardan biri Kral giderken yanında birkaç Osmanlı aşçısı götürerek. O aşçıların ise İsveç Kralı'nın ülkesine bugünkü sarma ve dolmayla köfteyi öğretmiş olması hikayesidir.
Diğer bir rivayet ise Kral İsveç'e giderken bu zamana kadar Osmanlı ülkesinde tadıp çok beğendiği bazı yiyeceklerin tariflerini alıp gitmiştir. Bu tarifler arasında reçel, lahana sarması, kahve ve köfte diğer adıyla bildiğimiz İsveç köftesi.
Her iki rivayete bakacak olursak hangisinin kesin doğru olduğu muamma. Ancak bu yiyeceklerin İsveç Kralının, ayrılırken yanında götürerek İsveç mutfağına kattığı bir gerçek.
Öte yandan reçel o dönemde sadece kahvaltıda değil, yemek esnasında veya sonrasında tatlı niyetine tüketilen bir gıda olduğu biliniyor. Kral Charles ise Osmanlı yemeklerinin yanında sos ve reçeli gördüğü için İsveç'e diğer yiyeceklerle birlikte reçeli de götürmüş olması buradan kaynaklanıyor. Bunun sonuçları arasında ise bugün güzel bir köfte tabağında sos ve reçel bulunuyor.
Özetlersek IKEA'nın sunduğu İsveç Köftesi Türk mutfağına dayanıyor. Konu ile ilgili 2018 yılında İsveç resmi Twitter hesabında attığı twitte;
" İsveç köftesi aslında 18. yüzyılın başlarında Kral Charles'ın Türkiye'den getirttiği tarife dayanıyor. Gerçeklere bağlı kalalım." Şeklinde açıklama yapmıştı.
Ek olarak Uppsala Üniversitesi Edebiyat Bölümü Araştırmacısı Annie Mattson, yaptığı açıklamada "Charles'ın köfte tarifine ek olarak kahve çekirdekleri ve lahana dolmasını da götürdüğünü" ifade etmiştir.
Severek tükettiğimiz, sarma, dolma, kahve ve reçelde de olduğu gibi. İsveç Köftesi, Türk mutfağına ait bir tarifmiş.
