Rad­yas­yon

Rad­yas­yon de­yin­ce ak­lı­mı­za ilk ola­rak has­ta­ne gelir. Yani has­ta­ne­de­ki rönt­gen oda­la­rı. Rad­yas­yo­nun sa­de­ce o odada ol­du­ğu­nu var­sa­ya­rız. Yani ka­pı­dan çı­kın­ca rad­yas­yon­suz bir hayat, bir ortam ol­du­ğu­nu dü­şü­nü­rüz ama na­fi­le. Peki gü­nü­müz­de kul­lan­dı­ğı­mız elekt­ro­nik araç ge­reç­ler ve özel­lik­le 7’den 70’e he­pi­mi­zin kul­lan­dı­ğı akıl­lı te­le­fon­lar. Ve bu te­le­fon­lar ha­yat­la­rı­mı­zın vaz­ge­çil­me­zi ola­rak ye­ri­ni almış du­rum­da. Evet gün­lük ha­ya­tı­mız­da­ki bir­çok işi­mi­zi ko­lay­laş­tı­ran ve hız­lan­dı­ran akıl­lı te­le­fon­lar, bir yan­dan da bize rad­yas­yon ile zarar ver­mek­te­dir.



Rad­yas­yo­nu ta­nım­lar­sak gün­lük ha­yat­ta bir­çok alan­da kar­şı­mı­za çıkan ve fazla maruz ka­lın­dı­ğı tak­dir­de ölüm­cül so­nuç­lar do­ğu­ra­bi­len bir ener­ji ola­rak bi­lin­mek­te­dir. Mad­de­nin yapı taşı atom­dur. 



Atom ise pro­ton ve nöt­ron­lar­dan olu­şan bir çe­kir­dek ve çe­kir­de­ğin et­ra­fın­da dönen elekt­ron­lar­dan oluş­mak­ta olup bir mad­de­nin atom çe­kir­de­ğin­de­ki nöt­ron­la­rın sa­yı­sı pro­ton sa­yı­sın­dan fazla ise çe­kir­dek­te ka­rar­sız­lık olu­şur ve fazla nöt­ron­lar par­ça­la­nır. Bu par­ça­lan­ma sı­ra­sın­da or­ta­ya alfa, beta, gama adı ve­ri­len ve çıp­lak gözle gö­rül­me­yen ışın­lar olu­şur. Bu ışın­la­ra da “rad­yas­yon” denir.



Rad­yas­yon­lar kendi ara­la­rın­da çe­şit­le­re ay­rı­lır. O yüz­den derin bir ko­nu­dur. Rad­yas­yon yayan bir cisme ''rad­yo­ak­tif'' denir. Rad­yas­yon in­san­la­ra, hay­van­la­ra ve do­ğa­ya zarar veren bir mad­de­dir. İnsan­lar­da DNA'ya girip hücre ve do­ku­la­rı par­ça­lar ve daha sonra kan­se­re yol açar. Aynı za­man­da insan vü­cu­dun­da de­ği­şim­le­re ve or­gan­lar­da bo­zul­ma­la­ra yol aça­bi­lir. Yaşa göre in­san­lar­da gözü et­ki­le­yip görme bo­zuk­lu­ğu, ka­ta­rakt gibi ra­hat­sız­lık­la­ra yol açar. Doğal çev­re­ye, at­mos­fe­re zarar ver­mek­te­dir. Su­la­rın kir­len­me­sin­de ve top­rak­la­rın zarar gör­me­sin­de, eko­lo­jik ve iklim den­ge­le­ri­ni boz­ma­sın­da da rolü var­dır. Rad­yas­yon­lar doğal ola­rak da var­dır. Ör­ne­ğin top­rak­ta­ki gı­da­lar için­de ay­çi­çe­ği, havuç, pa­ta­tes, ku­ru­ye­miş ve maden su­la­rın­da diğer gı­da­la­ra göre daha yük­sek rad­yas­yon var­dır. Ay­rı­ca gra­nit, kum taşı, kireç taşı gibi bazı ka­ya­lar da rad­yas­yon içe­rir­ler.



Ulus­la­ra­ra­sı Atom Ener­ji­si’ne göre bir insan yılda or­ta­la­ma 2,8 mi­li­si­vert (mSv) rad­yas­yo­na maruz kal­mak­ta­dır. Bunun %85’i doğal kay­nak­lar­dan yani top­rak­tan, gü­neş­ten ve uzay­dan gelen koz­mik ışın­lar­dan kay­nak­lıy­ken, yüzde 14’ü tıbbi ışın­la­ma­lar (MR vb.) ve yüzde 1’i de insan ya­pı­mı (nük­le­er silah de­ne­me­le­ri ne­de­niy­le at­mos­fe­re sa­lın­mış rad­yo­ak­ti­vi­te ve nük­le­er sant­ral) un­sur­lar­dan kay­nak­lan­mak­ta.



Alfa, beta ve gama ışın­la­rı gözle gö­rül­me­di­ği için far­kın­da ol­ma­dan or­gan­la­rı­mız, do­ku­la­rı­mız, tüm vü­cu­du­muz rad­yas­yon­la et­ki­le­şi­me girer. Bu et­ki­le­şi­mi çoğu zaman fark edil­mez, et­ki­le­ri or­ta­ya çık­ma­ya baş­la­dı­ğı zaman an­la­şı­lır. Radyo, te­le­fon, tab­le­ti, bil­gi­sa­yar­lar, fo­to­ko­pi ma­ki­ne­le­ri, tıraş ma­ki­ne­si, saç ku­rut­ma ma­ki­ne­si gibi araç ge­reç­ler­de rad­yas­yon bu­lu­nur.



Bugün eli­miz­de kul­lan­dı­ğı­mız akıl­lı te­le­fon­lar rad­yas­yon yay­mak­ta­dır. Bu rad­yas­yon­lar­dan ko­run­ma­nın yol­la­rı te­le­fon­lar­la çok fazla uzun ko­nuş­ma­mak , ko­nu­şur­ken ku­lak­lık kul­lan­mak. Ge­ce­le­ri uyur­ken te­le­fon ve tab­let gibi ci­haz­la­rı yanı ba­şı­nız­dan uzak yere bı­rak­mak. Bil­gi­sa­yar­lar­da ise düşük rad­yas­yon­lu bil­gi­sa­yar ek­ra­nı kul­lan­mak ve ekran filt­re­si kul­lan­mak. Yu­ka­rı­da bah­set­ti­ği­miz gibi Rad­yas­yon uzun bir ko­nu­dur, hak­kın­da daha ay­rın­tı­lı bilgi edin­mek için araş­tı­rı­lıp öğ­re­ni­le­bi­li­nir.