Müzeler kenti Şanlıurfa
Kültür ve inanç turizminin önemli merkezleri arasında yer alan Şanlıurfa, 2019 yılında altın çağını yaşadı. Tarihi yapıları ve müzeleriyle ilgi odağı olan Şanlıurfa'yı 2019 yılında 5 milyonun üzerinde turist ziyaret etti. Müzeleriyle de zengin Şanlıurfa'ya 2020 yılında daha çok turistin gelmesi hedefleniyor.
"Peygamberler şehri" olarak da bilinen Şanlıurfa, inanç ve kültür turizminde önemli bir yere sahip olan iller arasında yer alıyor. Her yıl yüzbinlerce turist tarihi yapıları, inanç merkezleri ve müzeleri ziyaret ediyor. Özellikle 2019'da Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından "Göbeklitepe Yılı" ilan edilmesi ile kente yoğun bir ziyaretçi akını yaşandı.
12 bin yıllık geçmişi tarihin sıfır noktası olarak kabul edilen Göbeklitepe’yi ziyaret eden turistler kentteki Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi, Edessa Mozaik Müzesi, Şanlıurfa Kurtuluş Müzesi (Mahmud Nedim Konağı), Müslüm Gürses Müzik Müzesi, Şanlıurfa Valiliği-Şurkav Geleneksel El Sanatları Müzesi, İbrahim Tatlıses Müzik Müzesi, Hacıbanlar Evi Mutfak Müzesi ve Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi Kent Müzesi (Mahmudoğlu Kulesi) ve Tarım müzesi (Çarmelik) olmak üzere sekiz adet müzeyi de ziyaret etmeden geçemediler.
Kentin kültürel değerlerini yansıtan müzelere ilginin 2020 yılında artması bekleniyor. 2019’da 5 milyonun üzerinde yerli ve yabancı turistin ziyaretine uğrayan Şanlıurfa’ya bu sayının artacağı ifade edildi. Özellikle tarihi ve arkeolojik müzelere yönelim tanıtımların artması ile ziyaretçi sayısının artması hedefleniyor.
Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi
2015 yılında Haleplibahçe’de hizmete açılan Müze, 60.000 m2 alanda, eski Arkeoloji Müzesinin 12 katı büyüklüğünde, 31.000 m2 kapalı alana sahip ve 3 katlı olarak inşa edilmiştir. Şanlıurfa Müzesi “Türkiye’nin En Büyük Müze Kompleksi”’dir. Müzemiz, Paleolitik, Neolitik, Kalkolitik, Tunç, Demir, Helenistik, Roma, Bizans, İslami ve Peygamberler salonu olarak düzenlenmiştir. Müzeye gelen ziyaretçiler, İnsan Boyutunda Yapılmış Dünyanın En Eski Heykelini, Göbeklitepe “D” Tapınağı’nın imitasyonunu, Nevali Çori Tapınağının orijinalini, çok sayıda dönem canlandırmasını, Hz. İbrahim Animasyonunu, Müzeye özel yaklaşık 4.000 eseri ve dünyanın en estetik mozaiklerini görme imkânı bulabilir.
Şanlıurfa Kurtuluş Müzesi (Mahmud Nedim Konağı)
Eski Devlet Hastanesi yakınındadır. 1903 tarihinde inşa edilmiştir. Avrupai tarzda konak mimarisi ile geleneksel tarzda Urfa evi mimarisinin kaynaştığı bir özelliğe sahip olan ve oldukça geniş bir alana yayılan konak, haremlik ve selamlık bölümlerinden meydana gelmiştir. 1940’lı yıllarda Halk Tiyatrosu bu binada gösteriler yapmıştır.
Urfa Kurtuluş Savaşı'nda Fransızlar tarafından işgal edilerek karargâh olarak kullanılmıştır. Urfa kurtuluş milislerinin attığı mermilerin izleri hala yapının duvarlarında görülebilmektedir. Konak, Şanlıurfa Valiliği tarafından onarılmış ve 11 Nisan 2009’da “Şanlıurfa Kurtuluş Müzesi” olarak hizmete sunulmuştur. Konağın bir bölümü, Devlet Türk Halk Müziği Korosu’na tahsis edilmiştir. Ayrıca konaktaki bir salon Müslüm Gürses Müzik Müzesi olarak düzenlenmiştir.
Müslüm Gürses Müzik Müzesi
Müslüm Gürses, 1953 yılında Halfeti'de doğdu. Üç yaşındayken ekonomik nedenlerden dolayı ailesi Adana'ya göç etti. Müslüm Gürses, şarkıcılığa 1965 yılında, Adana'da bir çay bahçesinde başladı, o yıllarda bir gazinoda sahneye çıktı. İlkokuldan mezun olduktan sonra 14 yaşındayken, 1967 yılında Adana Aile Çay Bahçesi’nde düzenlenen yarışmaya katıldı ve birinci oldu. 1968 yılından itibaren piyasaya ilk 45'likleri çıkarmaya başladı. 1979 yılında ilk defa İsyankâr filmiyle kamera karşısına geçen Gürses, toplam 38 sinema filminde rol almıştır. Müslüm Gürses, 3 Mart 2013'te İstanbul’da vefat etti. Onun anısına Mahmud Nedim Konağı içerisindeki bir bölüm Müslüm Gürses Müzik Müzesi olarak düzenlenerek 5 Ekim 2013 tarihinde hizmete açılmıştır. Müzede, Gürses'in kişisel eşyaları, kullandığı enstrümanlar ile kasetlerinden oluşan eserler görülebilmektedir. Müzemiz hafta içi her gün ücretsiz olarak gezilebilmektedir.
Şurkav Geleneksel El Sanatları Müzesi
Şanlıurfa Valiliği tarafından, Urfa kültürünün yaşatılması ve tanıtılması amacıyla kurulan Şanlıurfa Kültür Eğitim ve Araştırma Vakfı (ŞURKAV)tarafından satın alınan Halil-ür Rahman Gölü (Balıklıgöl)’ün kuzeyindeki bu tarihi ev, uzun yıllar “Taziye Evi” olarak kullanılmıştır. Ancak Urfa El Sanatlarını yaşatılması ve Şanlıurfa’ya gelen misafirlere sergilenebilmesi amacıyla bir mekan ihiyacı doğmuştur. Bu sebeple Valilik oluru ile ŞURKAV Taziye evi, Şanlıurfa Valiliği-ŞURKAV Geleneksel El Sanatları Müzesi ve Satış Merkezi olarak 24.01.2011 tarihinde hizmete açılmıştır.
Üç oda ve bir salondan oluşan Müzede Ahşap, bakır, cülha, ehram, saraçlık, keçe kilim, halı gibi Urfa’ya ait birçok el emeği göz nuru ürünü görmek mümkündür. Girişi ücretsiz olan müze, her gün 09.00-19.00 saatleri arasında açıktır.
İbrahim Tatlıses Müzik Müzesi
Müzik Müzesi, Harran Kapı’nın bitişiğinde tescilli bir yapı olan Hacı Lütfullah Camii’nin karşısında yer almaktadır. “Yasin’in Kahvesi” adıyla yöre esnafına ve tüccarlarına hizmet eden ve Urfa kültüründe bir buluşma noktası olan bu yapı, uzun yıllar boyunca bakımsız kalmıştır.
Dönemin Belediye Başkanı A.Eşref Fakıbaba döneminde, Şanlıurfa Belediyesi tarafından kamulaştırılarak restorasyonu tamamlanan yapı, 25.09.2011’de Şanlıurfa’da düzenlenen Tarihi Kentler Birliği Buluşmaları sırasında İbrahim Tatlıses Müzik Müzesi olarak hizmete açılmıştır. Müzik müzesi ücretsiz olarak gezilebilmektedir.
Mutfak Müzesi (Hacıbanlar Evi)
Hacıbanlar Evi Mutfak Müzesi, Ulu Camii’nin güneyinde Hacıban Sokağı’nda (1344. Sokak) yer alır. Geleneksel Urfa mimarisinin özelliklerini taşıyan tescilli Hacıbanlar Evi, Belediye Başkanı A.Eşref Fakıbaba döneminde, 2008 yılında Şanlıurfa Belediyesi tarafından kamulaştırılmıştır.
Restorasyon ve müze çalışmaları Şanlıurfa Belediyesinin kendi imkânları ve ekipleri tarafından yapılmıştır. Urfa mutfak kültürünü, yurt içinde ve dışında tanıtmak amacıyla düzenlenmiştir. Mutfak Müzesi’nde yemek çeşitleri, mutfak araç gereçleri ve eskiden kalan sofra düzenini görmek mümkündür. Hacıbanlar Evi Mutfak Müzesi, 25.09.2011’de Şanlıurfa’da düzenlenen Tarihi Kentler Birliği Buluşmaları sırasında hizmete açılmıştır. Mutfak müzemiz ücretsiz olarak gezilebilmektedir.
Şanlıurfa Kent Müzesi (Mahmudoğlu Kulesi)
Beykapısı mevkiinde, Haçlı Kontluğu döneminde inşa edilmiştir. Kulenin doğuya bakan kısmında oldukça yukarıda yan yana üçtaşa yazılmış, beş satırdan oluşan Ermenice bir inşa kitabesi vardır. Kitabede kullanılan tarih Ermeni Takviminin 571. yılıdır. Bu da miladi olarak, 19 Şubat 1122 - 18 Şubat 1123 tarihleri arasıdır.
Osmanlı Devleti'nin son dönemlerinde kapı ağalığı Mahmudoğlu ailesine verildiğinden onların ismiyle tanınmıştır. 24 Mart 1919'da Urfa'nın İngilizler tarafından işgali esnasında, işgal komutanı Beddy tarafından kiralanmak istenmişse de, Kule sahibi Mahmudoğlu Mustafa Ağa tarafından bu teklif reddedilmiştir.
Belediye Başkanı Ahmet E.Fakıbaba döneminde kamulaştırılan Kulenin restorasyonu 2011 yılında başlamıştır. Şanlıurfa Belediyesi Koruma Amaçlı İmar Biriminin katkılarıyla “Mahmudoğlu Kulesi ve Doğu Surları Projesi” adlı bir proje hazırlanmıştır. Karacadağ Kalkınma Ajansı Turizm Alt Yapısı Hibe Programı tarafından desteklenen proje kapsamında Kule ve çevresindeki 24 ev ve iş yeri kamulaştırılmıştır. Restorasyon çalışmaları 2014 yılında bitmiş ve Mahmudoğlu Kulesi, Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi Kent Müzesi olarak faaliyete girmiştir.
Tarım Müzesi (Çarmelik)
Büyükşehir Belediyesi, Bozova'nın Büyükhan Köyü’nde 17. yüzyılda yapıldığı tahmin edilen Çarmelik Camii’nin restorasyon ve çevre düzenleme tamamlayarak tarım şehri Şanlıurfa'ya yakışacak olan Çarmelik Kervansarayı Kırsal Yaşam ve Tarım Müzesi, Çiftçi Eğitim Merkezi'ni düzenlenen törenle vatandaşın hizmetine sundu. Müzeye ziyaretler ücretsiz olarak yapılıyor.
Mehmet Halhalli / Urfa Değişim