Şanlıurfa’da bu yıl etkili olan dolu yağışları nedeniyle birçok bölgede fıstık bahçeleri ciddi oranda etkilendi. Dolunun oluşturduğu tahribat nedeniyle bazı bölgelerde rekolte de ciddi düşüşler bekleniyor.
 
Çiftçilerin korkulu rüyası haline gelen doluya Harran Üniversitesi, Ziraat Fakültesi öğretim üyeleri tarafından yapılan araştırmalar sonucunda bir ilaç geliştirildi. Geliştirilen bu ilaç dolu yağışından hemen sonra uygulandığında yüzde 80 oranında iyileştirme sağlıyor.
 
“Fıstıklar meyve dönemine geçerken dolu yağışları görülüyor”
Dolu genellikle mevsimsel değişikliklerde, kış aylarından bahar aylarına geçerken bölgemizde bazı alanlarda görülen iklimsel bir olay olduğu ve büyüklüğüne ve şiddetine göre meyve ağaçlarına zarar verdiğini kaydeden Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Ertuğrul Güldür, “Bölgemizde fıstıklar çiçekten geçmiş ve meyve dönemine geçerken dolular görülebilmekte.  Dolu nasıl bir zarar verdiğine baktığımızda, dolu büyüklüğü ve şiddetine göre dallarda ezilmeler sürgünde kırılmalar ve meyve üzerinde özelikle lekelenmelere neden oluyor. Ezilmeler olduğu için meyve üzerinde kahverengi lekeler oluşuyor ve fıstığın Pazar payı düşüyor hem de gelişmesi duruyor.” İfadelerini kullandı.
 
“Fıstık için bir formül ürettik”
“Yaptığımız çalışmalarda iki tane fungisiti karıştırdık ve önemli olan dozlarını bulduk” diyen Harran Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Ertuğrul Güldür, “bunlardan bir tanesi Thiophanate-Methyl, 100 litreye 60 gram koyuyoruz. Bir diğeri ise kükürttür. Kükürt herkes tarafından bulunan bir kimyasal, birçok hastalığa karşı etkili ama önemli olan bu ilacın karışması idi, bunda da 100 litreye 200 gramın etkili olduğunu bulduk. İki ilacı karıştırdığımızda doludan hemen sonra uyguladığımızda dolu yaraları hızlı bir şekilde kapanmakta ve bu meyvelerin üzerinde hiçbir sakızlanma oluşmamaktadır. Sakızlama nedir?  Sakızlanma ağaç kendini koruması için yara olduğu anda sakız meydana getirir ve bu sakızı oluşturmak için bitkide bir enerji harcar. Bu enerjide dolayı fıstık gelişimini düzgün yapamaz ağaç yapamaz. Ve fıstıklar meyve içlerini doğru şekilde doldurmaz, yani ürün düşüklüğü olur. Bu nedenle doludan bir gün sonra bile olsa, maksimum iki gün ilaçlamayı yaptığımızda bu zararı minimuma indiriyoruz, yüzde 80 oranında azalıyor, sakızlanma olmuyor bu yerler hızlı bir şekilde kuruyor bitki çalışmasına devam ediyor ve bir sonraki yılın kara gözlerini oluşturuyor” dedi.
 
“Birçok çiftçi uygulamayı kullandı”
Bölgemizde birçok çiftçinin bu uygulamayı kullandığını kaydeden Güldür, Biz bu uygulamanın çalışmasını geçen seneden beri yapıyoruz, dolu zararı olan yerlerde bunu uygulatıyoruz. Çiftçilerimiz bundan oldukça mutlu oldular. Oldukça pratik bir çözüm. Yani bir meyve bahçesini ağ ile gelmek, bunları doludan korumak yüksek maliyet istiyor. Birim alandan yüksek gelir elde etmemiz gerekiyor. Ama bir dolu zararı olduğu zaman, meyvelerde dallarda sürgünde bir eziklik olduğu zaman bu kimyasalı uygulayan çiftçilerimiz oldukça mutlu ve teşekkür ediyorlar” şeklinde konuştu.
 
“Çiftçilerden gelen şikayetleri hedef haline getirdik”
Fıstığın üretimi ve kaliteyi artırmak için gelen şikayetleri dikkate alıp hedef haline getirdiklerini ifade eden Harran Üniversitesi Ziraat fakültesi Dekanı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cengiz Kaya, “Bölgemizin önemli bir ürünü Antep fıstığı, Şanlıurfa bölgesinde yıllık yaklaşık 100 bin ton üretim söz konusudur. Ama kurak koşullarda, kıraç alanlarda, yani suyun olmadığı bölgelerde yetiştiği için verim az. Bizim çalışma hedefimiz bunu verimini daha da yükseltmek, bu nedenle dolu önemli bir problem bölgede, zaman zaman etkili olabiliyor. Eğer çok ciddi zarar mevcut ise bunların mutlaka ilaçlama yapılması gerekir. Bu konuda bitki koruma bölümündeki öğretim üyelerimiz yapmış olduğu çalışmalar var.” dedi.
 
“Dolu sakızlanmaya neden oluyor”
Bölgemizde dolunun önemli bir problem olduğuna dikkat çeken Kaya, “Bitki koruma bölümündeki öğretim üyelerinin yaptığı çalışmanın ilaçlama mantari hastalıklara karşı koruma amacı ile veriliyor. Dolu yaralanma meydana getiriyor ve bu yaraların kapatılması lazım. Normalde eğer yaralar az olursa dolu şiddeti yüksek olmazsa ağaç kendi kendine kapatabilir. Aksi durumda çok ciddi miktarda yaralanma olursa Antep fıstığı sakızlama yapıyor, sakız salgılıyor. Hem bu sakızı engellemek, hem bu yaraların kapatılması lazım, bu amaçla bir fıngısit ilacı ile birlikte bir kükürt karıştırılıp ağaçlara püskürtüldüğü zaman çözüm oluyor.
 
“100 bin tonluk verim 150 bin ton olur”
Son birkaç yıldır bu konuda çalışıyoruz, geldiğimiz nokta umut verici. Bizim üniversite olarak yaptığımız eğitimdir. Önemli olan pratiğe aktarmaktır. Eğer ortaklaşa bir çalışma yapılırsa bugün alınan 100 bin tonluk verim 150 bin ton olur.” diyerek sözlerine son verdi.
 
Harran Üniversitesi öğretim üyesi Prof.Dr. Abdulkadir Sürücü ise bu ilacın çiftçilere acil ve hızlı bir şekilde ulaştırılması gerektiğini ve herkesin bu uygulamayı öğrenmesi gerektiğini kaydetti.
 
Dolu fıstık ağaçlarında yaprak ve meyvelere ciddi zarar verdiği için üniversitenin geliştirdiği bu ilacın dolu yağışından hemen sonra uygulanması gerektiği vurgulandı.

Abdulkadir Çelikcan / Urfa Değişim