Ahlak, "huy, tabiat" anlamına gelen hulk kelimesinin çokluk biçimidir. Şemsettin Sami, ahlak kelimesinin ilk anlamını şöyle verir: "İnsanın yaratılışta haiz olduğu veya terbiye ile istihsal ettiği ahvâl-i rûhiyye ve kalbiyye". Kısaca, yaratılıştan var olan veya terbiye ile edinilen ruhi haller.Bu tanım, ahlak sözünün yansız (nötr) tanımıdır. Türkçede yaygın olarak kullanılan anlam, Şemsettin Sami'nin sözlüğünde ikinci olarak verilir: Hüsn-i ahlâk (güzel huylar), ahlâk-ı hamîde (övülesi huylar). Toplumda değer olarak kabul edilen ahlak da işte budur.
Din ile ahlâk arasındaki ilişki Plato'nun Euthyphro'daki diyalogda Sokrates'e sordurduğu sorudan beri din adamları ile felsefeciler arasındaki önemli tartışma konularından birisini oluşturmaktadır. "Ahlâken iyi olanın Tanrı tarafından ahlâken iyi olduğu için mi emredildiği, yoksa onun Tanrı tarafından emredildiği için mi ahlâken iyi olduğu" münakaşası ilerleyen asırlarda "theist-deist" kutuplaşmasını şekillendirmenin yanı sıra, bilhassa modernlik sonrası "ahlâk-din ilişkisi" tartışmasının da ana eksenini oluşturmuştur.
Bir toplumda belirli bir dönemde egemen olan bireysel ve toplumsal davranış kuralları ile toplumsal bir bilinç biçimi olan ahlak; toplumca belirlenen ve zaman içinde gelişen ilkelerin, değer yargılarının, normların ve kuralların oluşturduğu bir sistem olarak da adlandırılır.
Bu nedenle ahlak, gerek insanların birbiriyle gerekse diğer toplumsal birimlerle olan ilişkilerinin ve davranışlarının düzenlenmesine yardımcı olmaktadır. Genel olarak insanların bir arada yaşama kararlılığını ifade eden “psikolojik sözleşme” olarak da açıklanabilir.
Özü itibarıyla insanların yaradılışından ötürü kazandıkları birtakım özellikleri kapsayan ahlak anlayışı ve ahlaki yaşam ilkeleri, insanlık tarihi boyunca her dönemde var olmuştur. Ahlak, özellikle insanların toplum içerisinde yaşamaya başlamalarıyla birlikte gündelik hayatın gerektirdiği insan ilişkilerinde belirleyici rol oynamaktadır.
Ahlak, günlük yaşantımızda çok sık kullandığımız hemen hemen bütün davranışlarımızı bu bağlamda değerlendirdiğimiz bir kavram olarak karşımıza çıkmaktadır. Genelde ahlak; bireyin bireyle, bireyin grupla, grubun grupla ilişkisini düzenleyen kuralları, ilkeleri ve değerleri kapsayan bir yapıyı ifade eder. Toplumun ortak aklı olarak ortaya çıkan ahlak, toplumun vicdanında oluşmuştur. Aynı zamanda töre, örf, âdet ve inanç sisteminden önemli ölçüde etkilenen ahlak; hukuk sisteminin başlıca kaynaklarından da biridir.