Kasım ayı içerisinde Binbaşı Ali Rıza Bey, aşiretleri Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’ne katmaya çalıştı. Harran’daki İmam Bakır’da Arap aşiretlerini toplayarak hepsini İmam Bakır’ın kabri ve Kur’ân üzerine yemin ettirdi. Toplantıya Geysi aşiretinin bütün kabileleri katıldığı halde, Siyala reisi Salih el-Abdullah katılmadı. Ve istenmesine rağmen yağma ettiği Kısas Köyü’nün eşyalarını getirmedi ve toplantıyı Fransızlara ihbar etti. Yüzbaşı Sajous’un durumu Carablus’a bildirmesi üzerine de Yarbay Depoir Urfa’ya gelerek Binbaşı Ali Rıza Bey’i karargaha davet etti. Binbaşı Ali Rıza Bey’in cevaplarından tatmin olmayan Fransız kumandan, Ali Rıza Bey’e tutuklu olduğunu, Adana üzerinden İstanbul’a gönderileceğini söyledi ve azledildiğini mutasarrıflığa bildirdi. Ali Rıza Bey, Taburun devri teslimi gerekçesiyle aldığı izinden yararlanarak Siverek’e doğru firar etti. Fransızlar, bölgeye Ali Rıza Bey’in girmesini yasakladılar. Bölgeye girmesine hoşgörülü davrananlara para ve hapis cezası verileceğini ve kendilerine teslim edene 500 lira ödül vereceklerini bir bildiriyle mutasarrıflığa tebliğ ettiler.
Ali Rıza Bey’ın firarına büyük tepki duyan Fransızlar, Urfa halkına ve idareye karşı davranışlarını sertleştirdiler. İlk olarak Suruç Kaymakamı Mesut Bey ve Suruç Jandarma Kumandanlığı’navekalet eden Onikiler’den Mülazım-ı Evvel Hüseyin Pertev Efendi’yi tutuklatarak, Adana yoluyla İstanbul’a gönderdiler. Ardından Kürt ve Arap reislerinin Fransızlarla görüşmelerini engellemeyi, “Fransızların savunduğu özgürlük ilkelerine aykırı olduğu” gerekçesiyle cezalandıracaklarını mutasarrıfa bildirdiler. Ertesi gün de Fransız işgalindeki bölgelere gidecek kişilere verilecek seyahat belgelerinin Fransızlarca vize edilmesi mecburiyetini getirdiler.
Milli Mücâdele yanlılarına göz açtırmamayı kafasına koyan Fransız işgal komutanlığı, Aralık ayında eşraftan dört kişinin ihbarı üzerine Binbaşı Ali Rıza Bey ile mektuplaştığı öne sürülen Siverekli Ali Efendi’yi tutuklayarak 200 Türk altını para cezasına çarptırdılar. Bucak aşireti mensubu Ali Efendi’nin tutuklanması, aşiretlerde rahatsızlık doğurduğundan Badıllı aşireti reisi Sait Bey, Ali Efendi’nin tahliye edilmemesi halinde aşiretlerle Urfa’ya hücum edileceğini bir mektupla Fransızlara bildirdi. Sait Bey’in ikinci mektubu Ali Efendi’nin tahliyesini sağladı. Ancak Fransızlar, mülki idare üzerindeki baskılarını sürdürdüler. Memurların yaptıkları görevlere atanmalarından Urfa Belediyesi’nin bütçesine kadar her işe karışmaya devam ettiler.
Bu sıralarda Mardin’deki 5. Tümen Komutanı Yarbay Kenan Bey tarafından özel görevle Urfa’ya gönderilen Seyit Mehmet Efendi adındaki görevli, verdiği raporda, “Urfa’da iki cemiyet, iki fikrin bulunduğunu, Mutasarrıf, Şükrü Nasih Bey (Son Osmanlı Meclis-i Mebus’an üyesi) ve arkadaşlarının bir harekât-ı ihtilaliyle yapılmayarak siyasi çatışmada bulunmak, diğerlerinin ise bir kıyım yapmak fikrinde bulunduklarını” belirtiyordu. Bu son görüştekiler Binbaşı Ali Rıza Bey’in görüşlerini paylaşanlardı. Mutasarrıf Ali Rıza Bey kendisinin, Fransızların tutuklamaları üzerine firar Binbaşı Ali Rıza Bey’in “memleketin başına bir felâket getirecek mahiyette işlere kalkıştığından, fikrini iştirak eylemediğini “Kenan Bey’e bildiriyor, şu sıra ayaklanmanın doğru olmayacağı görüşünü savunuyordu. Mutasarrıf Ali Rıza Bey’in bu yumuşak tavrı, milli mücâdele yanlılarını rahatsız ediyor, sözgelimi Milli aşireti reisi Mahmud Bey’in “Mutasarrıf Ali Rıza Bey, â’mal ve maksad-ı milliye tecviz etmiyor, â’mal-ı milliyeyi takip edenleri tenkid ediyor” biçiminde 13. Kolordu’ya yakınmasına neden oluyordu.
Yazımın Devamı Yarınki Köşemde Yayınlanacak.